107) tetendere上用ci, dahame上必须be。ci tetendere为既是，be dahame作既然说。be dahame上还有字，若非kv尾即ra, re。
alban game yabuci tetendere, uthai kiceme faxxaci acambi.
既是当差，就该黾勉
tacikvde jihe be dahame, ainu kicen baitalarakv ni?
既然上学来了，为何不用功呢？
bithe hvlame muterakv be dahame, geli adarame xu fiyelen be arame mutembiheni?
既然不能读书，又焉能作文章呢？
tenteke baita yabure be dahame, sain niyalma seci ombi.
既然似此行事，可谓善人

108) 已然业经是emgeri, 下用ha, he等字托
emgeri icihiyaha, aiseme ekxembi?
已然办了，何必忙？
emgeri gisurehe, hono aifumbio?
已然说了，还改口么？
emgeri onggoho, aiseme jonofi ainambi?
业经忘了，何必提他？

109) onggolo未先unde尚未, ra, re, ro字上连着。
sindere onggolo emgeri bodome jabduha.
未放之先，已算妥了
wesire onggolo, uthai sereme ulhihe.
未升之先，就觉悟了
forgoxoro onggolo, neneme tomilame toktoho.
未调之先，先拟定了
tomilara unde de, neneme mejige baha.
尚未派，先得了信了
afabure unde de, emgeri getukeleme tuwaha.
尚未交，已看明白了
toktoro unde de, aifinici hebexehe.
尚未定，早就商量了

110) 若是未然文气快，接以nggala与nggele。
gisun wajinggala, uthai genehe.
话未完，便去了
baita tucinjinggele, neneme jailaha.
事未发，先躲了

111) 由于致效推开讲，须用uttu ohode。
uhei beye ginggulere baitalan be kemnere, sain irgen ojoro be kice. weihuken oilohon temxere dabaxara ehe tacin be wacihiyame waliya. uttu ohode, geren i tacin gulu jiramin, boo tome hvwaliyasun necin ojoro be dahame, gurun booi erdemu wen i xangga be urgunjeme hargaxaci ombi kai.
共勉为谨身节用之庶人，尽除夫浮薄嚣凌之陋习，则风俗淳厚，家室和平，而朝廷德化之成可以乐观也
jase be tosoro de, haksan oyonggo be saci acambi. mederi be seremxere de, edun boljon be ulhici acambi. uttu ohode, meimeni baita de teni gvtucun akv ombi.
备边，则险要之宜知；防海，则风涛之宜悉，庶几无负本业矣

112) 不得主意问所以，是adarame ohode。
adarame ohode sain？
怎么着好？
adarame ohode ombi？
如之何则可？

113) 着急无法如之何, adarame下用ra, re, ro。
adarame gamara？
怎么处？
adarame weilere？
怎么作？
adarame bodoro.
那么算

114) 疑问不知是maka, 原来敢则是dule。二字之下一义用, 若非mbi即ni, nio托
maka udu bi
不知几许
maka adarame galambi
不知怎处
maka ainambini
不知作什么
maka aisembini
不知说什么
maka binio
不识有诸
maka mujangga nio
不知果否
dule sembi
原来知道
dule ombi
敢则可以
dule xaxun akv ni
原来不齐全
dule teisu akv ni
敢则不相称
dule uttu nio
原来这样吗
dule akv nio
敢则没有吗

115) 追忆想是用aise, 上连整字与ha, he. hakv, hekv, rakv等, 还有mbi与bi字多
xangga baita aise
想是成案
toktoho gisun aise
想是成语
neneme yoha aise
想是先走了罢
teni jihe aise
想是才来了罢
hono isinjihakv aise
想必还未到
geli genehekv aise
想必又没去
umai sarkv aise
想必并不知
yala akv aise
想必真没有
hergen arambi aise
想是写字呢
bari tatambi aise
想是拉弓呢
saligan bi aise
想必有主宰
boode bi aise
想必在家里

116) 不过无非是manggai，下托dabala与dere。
manggai untuhuri gisurere dabala
不过空说
manggai baibi jonoro dabala
不过白提
manggai ainame gamambi dere
无非塞责
manggai ton arambi dere
无非充数

117) 自说自解用seci，上轻下重衬文活
beyebe ilibure de unenggi be fulehe seci, ele ginggun be nenden obuci acambi.
自立以诚为本，尤须以敬为先
jili de kimun banjinaha seci, kimun de jili ele nemebumbi.
忿以成仇，仇而益忿

118) 述说人言使sehe，用be tuwaci串下说
ini gisun, si bi imbe gisurehe seme henduhe sehe.
他说你说我说了他了
weri simbe uttu tuttu sehe, inu wakao?
别人说你如此如彼，然乎否乎？
hendure balama, damu sain baita be yabu, karulame acabure be ume fonjire sehe.
常言道，但行好事，莫问前程
dekdeni henduhengge, bithe coohai erdemu be tacime bahafi, hvwangdi han i boode baitalabumbi sehe.
谚云：学成文武艺，货于帝王家
dekdeni gisun, dabagan deri dabambi, lifahan deri lifambi sehe.
谚云：近朱者赤，近墨者黑
fudzi i henduhengge, tondo akdun be da obu sehe be tuwaci, jalan de acabure oyonggo, tondo akdun ci tucinerakv be seci ombi.
子曰，主忠信。可见涉世之要，不外乎忠信也

119) 转此成彼是sehei，只顾之意暗含着
murtashvn be tuwancihiymbi sehei, tob be ufaraha.
矫枉而失正
baita dekdebufi niyalma be tuhebuki sehei, beye elemangga weile de tuhenembi.
造衅以倾人，究之布井以自陷
amban kame yabumbi sehei, cisu baita be gemu sartabuha.
只顾当差，把私事都耽误了
ere emu hacin be taciki sehei, gvwa be yooni darakv oho.
只顾学这一样儿，别的全不管了

120) 使令人辞硬口气，整字obu与oso。
niyalma seme jalan 的 banjifi, niyaman be uilere de urunakv hiyooxula, dergi be uilere de, urunakv ginggule, geren be tuwara de, urunakv mujilen be kumdu obu. beyebe tuwakiyara de, urunakv hanja gingge oso. uttu oci teni niyalma seci ombi kai.
人生在世，事亲必孝，事上必敬，待众必虚心，处己必廉洁，方可谓之人也已

121) 半截字下接sembi，亦作使令口气说
imbe aibe yabu sembi？
令他作什么？
mimbe aibe gisure sembi？
叫我说什么？
simbe bithe hvla serengge, simbe sain be tacikini serengge kai.
叫你念书，是叫你学好啊