根据乾隆帝钦定「御制增订清文鉴」
(han i araha nonggime tokto buha manju gisun i buleku bithe)
卷十人部一「满洲」条满文释文说:
manju: taidzu dergi huwangdi, hala aisin gioro,nenehe
满洲: 太祖 高 皇帝 姓 爱新 觉罗 先
jalan golmin sanyan alin ci huturi ba deribuhebi. golmin
世 长 白 山 自 福 地 创始 长
sanyan alin, den juwe tanggu ba, surdeme minggan ba,
白 山 高 二 百 里 周围 千 里
alin i ninggude tamun gebungge omo bi, surdeme jakunju
山 之 在上 达门 名叫 湖 有 周围 八十
ba, tere alin ci tucifi yalu, huntung, aihu sere ilan ula
里 此 山 由 出 鸭绿 溷同 爱呼 叫作 三 江
banjinahabi, sanyan alin i sun dekdere ergi omohoi
生成 白 山 的 日 升 方向 俄漠惠
bigan i odoli gebungge hecen de tefi, facuhun be
野外 的 俄朵里 名叫 城 于 居住 乱 把
toktobufi, gurun i gebu be manju sehe, tereci geli hetu
平定 国 之 名 把 满洲 叫做 自此 又 赫图
ala de gurifi tehe, te yenden i ba inu. tere fonde, suksuhu
阿拉 于 迁 居 今 兴 京 是 那 时 苏克素护
aiman, sargu, giyamuhu, jan wanggiya, elmin, jakumu,
部 萨尔浒 嘉穆湖 沾 王家 额勒敏 扎库木
sakda, suwan, donggo, yarhu, andarki aiman, weji aiman
萨克达 算 董鄂 雅尔古 安达尔奇 部 窝集 部
hurha, warka, fio,sahalca i jergu ba i urse,gemu taidzu
瑚尔哈 瓦尔喀 费优 萨哈尔察 等 处 的 民众 皆 太祖
dergi huwangdi be baime jihe. jai joogiya, mardun,
高 皇帝 把 投 来 次 赵家 玛尔墩
oaggolo, antu guwalgiya, hunehe aiman, jecen i aiman,
翁鄂罗 安突 卦尔佳 浑河 部 哲陈 部
tomoho, janggiya bard, jaifiyan,dunggiyan,olhon,dun,
托莫河 章佳 巴尔达 界藩 董家 俄尔珲 通
juseri, neyen, fodoho, sibe, anculaku, hada, jang, akiran,
珠舍哩 讷殷 佛朵河 席北 安楚拉库 哈达 璋 阿奇兰
hesihe, omoho soro, fenehe, hoifa, huye, namdulu, suifun
赫席赫 鄂莫和 苏鲁 佛讷赫 辉发 瑚叶 那木都鲁 绥芬
ningguta, nimaca, urgucen, muren, jakuta, ula usui, yaran,
宁古塔 尼玛察 兀尔古陈 木伦 札库塔 兀拉 乌苏 雅兰
sirin, ehe kuren, gunaka kuren, sahaliyan i aiman, indahan
西林 额赫 库伦 固纳喀 库伦 萨哈廉 部 阴答浑
takurara golo, noro, sirahin yehe, guwalca, usuri, hingkan
塔库啦啦 路 诺洛 石拉忻 叶赫 卦勒察 乌苏哩 兴坎
huncun kuwala i jergi gurun aiman be gemu dailame
珲春 夸兰 等 国 部 把 皆 征
dahabuha, ese be gemu manju obuha.
服 这些 把 都 满洲 使作
此段满文之义谓:
「满洲:太祖高皇帝姓爱新觉罗。先世创始于长白山福地。长白山高二百里,周围千里,山之上有湖名达门,湖之周围有八十里。由此上流出者有鸭缘、溷同、爱呼三江。在白山之东方俄漠惠之郊野,俄朵里城居住。平定了乱国而名其国曰满洲。自此又迁居于赫图阿拉,即今之兴京。那时苏克素护部,萨尔浒、嘉穆湖、沾、王家、额勒敏、札库木、萨克达、苏完(算)、董鄂、雅尔古、安达尔奇部,窝集部,瑚尔哈、瓦尔喀、费优,萨哈尔察等处之人民,皆自动来投太祖高皇帝。其次:赵家、玛尔墩、翁鄂罗、安突卦尔佳、浑河部,哲陈部,托莫河、章佳、巴尔达、界藩、董家、俄尔浑通、珠舍哩、讷殷、佛朵河、席北、安楚拉库、哈达、璋、阿奇兰、赫席赫、鄂莫和苏鲁、佛讷赫、辉发、瑚叶、那木都鲁、绥芬、宁古塔、尼玛察、兀尔古陈、木伦、札库塔、兀拉乌苏、雅兰、西林、额赫库伦、固纳喀库伦、萨哈廉部、阴答浑塔库啦啦路、诺洛、石拉忻、叶赫、卦勒察、乌苏哩、兴坎、珲春、夸兰等国各部,都是被征服者,这些都作为满洲(注七六)。」
注七六: 参见殿本「乾隆帝钦定御制增订清文鉴」。
(han i araha nonggime tokto buha manju gisun i buleku bithe)
卷十人部一「满洲」条满文释文说:
manju: taidzu dergi huwangdi, hala aisin gioro,nenehe
满洲: 太祖 高 皇帝 姓 爱新 觉罗 先
jalan golmin sanyan alin ci huturi ba deribuhebi. golmin
世 长 白 山 自 福 地 创始 长
sanyan alin, den juwe tanggu ba, surdeme minggan ba,
白 山 高 二 百 里 周围 千 里
alin i ninggude tamun gebungge omo bi, surdeme jakunju
山 之 在上 达门 名叫 湖 有 周围 八十
ba, tere alin ci tucifi yalu, huntung, aihu sere ilan ula
里 此 山 由 出 鸭绿 溷同 爱呼 叫作 三 江
banjinahabi, sanyan alin i sun dekdere ergi omohoi
生成 白 山 的 日 升 方向 俄漠惠
bigan i odoli gebungge hecen de tefi, facuhun be
野外 的 俄朵里 名叫 城 于 居住 乱 把
toktobufi, gurun i gebu be manju sehe, tereci geli hetu
平定 国 之 名 把 满洲 叫做 自此 又 赫图
ala de gurifi tehe, te yenden i ba inu. tere fonde, suksuhu
阿拉 于 迁 居 今 兴 京 是 那 时 苏克素护
aiman, sargu, giyamuhu, jan wanggiya, elmin, jakumu,
部 萨尔浒 嘉穆湖 沾 王家 额勒敏 扎库木
sakda, suwan, donggo, yarhu, andarki aiman, weji aiman
萨克达 算 董鄂 雅尔古 安达尔奇 部 窝集 部
hurha, warka, fio,sahalca i jergu ba i urse,gemu taidzu
瑚尔哈 瓦尔喀 费优 萨哈尔察 等 处 的 民众 皆 太祖
dergi huwangdi be baime jihe. jai joogiya, mardun,
高 皇帝 把 投 来 次 赵家 玛尔墩
oaggolo, antu guwalgiya, hunehe aiman, jecen i aiman,
翁鄂罗 安突 卦尔佳 浑河 部 哲陈 部
tomoho, janggiya bard, jaifiyan,dunggiyan,olhon,dun,
托莫河 章佳 巴尔达 界藩 董家 俄尔珲 通
juseri, neyen, fodoho, sibe, anculaku, hada, jang, akiran,
珠舍哩 讷殷 佛朵河 席北 安楚拉库 哈达 璋 阿奇兰
hesihe, omoho soro, fenehe, hoifa, huye, namdulu, suifun
赫席赫 鄂莫和 苏鲁 佛讷赫 辉发 瑚叶 那木都鲁 绥芬
ningguta, nimaca, urgucen, muren, jakuta, ula usui, yaran,
宁古塔 尼玛察 兀尔古陈 木伦 札库塔 兀拉 乌苏 雅兰
sirin, ehe kuren, gunaka kuren, sahaliyan i aiman, indahan
西林 额赫 库伦 固纳喀 库伦 萨哈廉 部 阴答浑
takurara golo, noro, sirahin yehe, guwalca, usuri, hingkan
塔库啦啦 路 诺洛 石拉忻 叶赫 卦勒察 乌苏哩 兴坎
huncun kuwala i jergi gurun aiman be gemu dailame
珲春 夸兰 等 国 部 把 皆 征
dahabuha, ese be gemu manju obuha.
服 这些 把 都 满洲 使作
此段满文之义谓:
「满洲:太祖高皇帝姓爱新觉罗。先世创始于长白山福地。长白山高二百里,周围千里,山之上有湖名达门,湖之周围有八十里。由此上流出者有鸭缘、溷同、爱呼三江。在白山之东方俄漠惠之郊野,俄朵里城居住。平定了乱国而名其国曰满洲。自此又迁居于赫图阿拉,即今之兴京。那时苏克素护部,萨尔浒、嘉穆湖、沾、王家、额勒敏、札库木、萨克达、苏完(算)、董鄂、雅尔古、安达尔奇部,窝集部,瑚尔哈、瓦尔喀、费优,萨哈尔察等处之人民,皆自动来投太祖高皇帝。其次:赵家、玛尔墩、翁鄂罗、安突卦尔佳、浑河部,哲陈部,托莫河、章佳、巴尔达、界藩、董家、俄尔浑通、珠舍哩、讷殷、佛朵河、席北、安楚拉库、哈达、璋、阿奇兰、赫席赫、鄂莫和苏鲁、佛讷赫、辉发、瑚叶、那木都鲁、绥芬、宁古塔、尼玛察、兀尔古陈、木伦、札库塔、兀拉乌苏、雅兰、西林、额赫库伦、固纳喀库伦、萨哈廉部、阴答浑塔库啦啦路、诺洛、石拉忻、叶赫、卦勒察、乌苏哩、兴坎、珲春、夸兰等国各部,都是被征服者,这些都作为满洲(注七六)。」
注七六: 参见殿本「乾隆帝钦定御制增订清文鉴」。